NIE JESTEŚMY TU PO TO, BY NAS NAPRAWIANO
KAŻDY CZŁOWIEK W SWOIM ŻYCIU DOŚWIADCZA BÓLU. MOŻE ON INFORMOWAĆ O STANIE NASZEGO ZDROWIA I GENEROWAĆ SYGNAŁY SŁUŻĄCE JEGO OCHRONIE. STANOWI TAK WAŻNĄ FUNKCJĘ, ŻE NAWET NAZYWANY JEST – OBOK TEMPERATURY, CIŚNIENIA, TĘTNA I ODDECHU – PIĄTYM PARAMETREM ŻYCIOWYM. A JEDNAK SKRYCIE MARZYMY, ŻEBY ZNIKNĄŁ. KIEDY DOTYKA NAS LUB BLISKICH, W MYŚLACH ALARMUJĄ ZDANIA „COŚ TU POSZŁO NIE TAK”, A WIĘC „MUSIELIŚMY POPEŁNIĆ JAKIŚ BŁĄD”. W MGNIENIU OKA ZAPOMINAMY O TYM, ŻE WSZYSCY CZASEM DOŚWIADCZAMY ZARÓWNO FIZYCZNEGO, JAK I PSYCHICZNEGO BÓLU, CHORUJEMY I BYWAMY W TRUDNYCH SYTUACJACH, A PRZEDE WSZYSTKIM O TYM, IŻ TO, ŻE DOŚWIADCZAMY TEGO WSZYSTKIEGO, JEST ZJAWISKIEM ZUPEŁNIE NATURALNYM. ODZIERAMY SIĘ Z PRAWA DO BEZRADNOŚCI WOBEC KRYZYSU, TROSKLIWEGO WYLIZYWANIA RAN W BEZPIECZNYM OTOCZENIU – JAKBY NASZA KRUCHOŚĆ CZY DOŚWIADCZENIE NAJMNIEJSZEGO DYSKOMFORTU STAŁY SIĘ ANOMALIĄ. UCIEKANIE OD STAROŚCI, DOŚWIADCZENIA UTRATY CZY POCZUCIA ŻALU, UNIKANIE LĘKU I SMUTKU UKAZUJĄ JASNO NASZĄ POSTAWĘ WOBEC NIEPRZYJEMNYCH DOŚWIADCZEŃ.
CIERPIENIE TO JAKOŚĆ OGÓLNOLUDZKA
A WSZELKIE PRÓBY UDAWANIA, ŻE JEST INACZEJ, NIEPOTRZEBNIE IZOLUJĄ NAS OD SIEBIE SAMYCH I SIEBIE NAWZAJEM
WŁAŚNIE TERAZ, KIEDY JESTEŚMY ŚWIADKAMI TEGO, JAK ŚWIAT OGARNĘŁA PANDEMIA, MOŻEMY JESZCZE WYRAŹNIEJ ZOBACZYĆ, ŻE JESTEŚMY ZE SOBĄ POŁĄCZENI I DOŚWIADCZYĆ WSPÓLNEGO CZŁOWIECZEŃSTWA (ANG. COMMON HUMANITY), CZYLI TEGO WSZYSTKIEGO, CO DZIELIMY Z KAŻDYM CZŁOWIEKIEM. LUDZIE MAJĄ NA NAS WPŁYW. Z JEDNEJ STRONY ICH WSPARCIE MOŻE PEŁNIĆ OCHRONNĄ FUNKCJĘ DLA NASZEGO ZDROWIA. Z DRUGIEJ SAMOTNOŚĆ, NAWET TA SUBIEKTYWNA, POTRAFI POPROWADZIĆ NAS W KIERUNKU CHOROBY (POR. WOJTYNA, WIGRA, 2070). NIEWAŻNE ZATEM, ILE OSÓB NAS OTACZA W RZECZYWISTOŚCI, ALE CZY WIERZYMY, ŻE MOŻEMY NA NIE LICZYĆ, CZY MAMY POCZUCIE ŁĄCZNOŚCI Z INNYMI ORAZ CZY NASZ UKŁAD NERWOWY NA POZIOMIE ZUPEŁNIE OD NAS NIEZALEŻNYM ODNAJDZIE BEZPIECZNĄ WIĘŹ (POR. PORGES, 2020; SCHIRLADI 2079). NIESTETY, NASZ UMYSŁ MOŻE STAĆ SIĘ NASZYM NAJGORSZYM WROGIEM W PRACY Z BÓLEM I WRĘCZ PRODUKOWAĆ CIERPIENIE, NP. W NIEKTÓRYCH SYTUACJACH NIEPOTRZEBNIE PRZESZACOWUJĄC ZAGROŻENIE LUB BLOKUJĄC PRZEŻYWANIE POZYTYWNYCH UCZUĆ, TAKICH JAK POCZUCIE BEZPIECZEŃSTWA CZY BLISKOŚCI.
INTENCJĄ EWOLUCJI NIGDY NIE BYŁO TO, ABYŚMY BYLI WOLNI OD CIERPIENIA4
ALE ŻEBYŚMY PRZETRWALI I ZAPEWNILI CIĄGŁOŚĆ GATUNKU
EWOLUCJA STWORZYŁA NASZ MÓZG TAK, BY MÓGŁ GENEROWAĆ I DOŚWIADCZAĆ WIELU EMOCJI. KIEDYŚ POZWALAŁO NAM TO PRZETRWAĆ. DZIŚ NASTRĘCZA TRUDNOŚCI I BÓLU. W TERAPII BÓLU I CIERPIENIA POTRZEBUJEMY WIĘC TRENOWAĆ UMYSŁ TAK, BY NIE ZAWSZE PADAŁ OFIARĄ EMOCJI I WYZWOLIŁ SIĘ Z NAWYKOWYCH REAKCJI. DO TEGO POTRZEBUJEMY NIE TYLKO ZMNIEJSZAĆ BÓL (UMIEJĘTNOŚĆ ZWIĄZANA Z UWAŻNOŚCIĄ), ALE RÓWNIEŻ ANGAŻOWAĆ SIĘ W POZNAWANIE JEGO ŹRÓDEŁ (UMIEJĘTNOŚĆ ZWIĄZANA ZE WSPÓŁCZUCIEM) (POR. CHODEN, GILBERT, 2079).
PRZYPISY
FRAGEMNTY ARTYKUŁU Praktyka uważności i współczucia w terapii bólu i cierpienia, Paulina Klukowska [w:] Psychologia w praktyce, Metody terapii, 14 maja 2020, NR 21 (Maj 2020)
1Nawiązanie do artykułu o tym samym tytule, autorzy: Stefan Hofmann, Steven Hayes, tł. Bartosz Kleszcz, źródło: uczesieact.pl.
2Nawiązanie do metafory opisanej w książce Terapia akceptacji i zaangażowania, Proces i praktyka uważnej zmiany, autorzy: Steven C. Hayes, Kirk D. Strosahl, Kelly G. Wilson.
3Nawiązanie do palijskiego terminu dukkha, którego odpowiednikiem w języku polskim jest słowo cierpienie. Choć bliskie znaczeniu nie oddaje go w pełni, Dlatego w tłumaczeniach tekstów palijskich, aby wyrazić sens terminu dukkha, czasem jest mowa o „cierpieniu”, innym razem o „bólu”, ,,niezadowoleniu”, ,,nieszczęściu”, ,,braku satysfakcji”.
4Nawiązanie do medytacji miłującej dobroci (metty), podczas której kierujemy szczere życzliwe życzenie do samego siebie i/lub otoczenia.
BIBLIOGRAFIA
POGLĄDU (sammā-dit.t.hi) I CZYTELNIA INSPIRACJI JEDNOCZEŚNIE
1.Binnebesel J., Błeszyński J., Domżał Z. (red.). Wielowymiarowość cierpienia, Wydawnictwo Naukowe WSEZ, Łódź 2010.
2.Burch V., Penman D., Mindfulness dla zdrowia. Jak radzić sobie z bólem, stresem i zmęczeniem, Edgard, Warszawa 2016.
3.Choden, Gilbert P., Uważne współczucie, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Sopot 2019.
4.Dhammika S., Dobre pytania – dobre odpowiedzi, Singapur 2010, Dharma.pl.
5.Dufrene T., Wilson K.G., Życie bez nałogu. Uwolnij się od uzależnienia, wykorzystując techniki ACT, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Sopot 2020.
6.Fabjański M., Uwolnij się! Dobre życie według siedmiu filozofów-terapeutów, Wydawnictwo Znak, Kraków 2020.
7.Germer Ch.K., Siegel R.D., Fulton P.R. (red.), Uważność i psychoterapia, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2015.
8.Goldstein J., Medytacja wglądu. Praktyka wolności, Wydawnictwo Borgis pracownia-Jan Kurtyka, Wrocław 1997.
9.Goleman D., Davidson R., Trwała przemiana. Co nauka mówi o tym, jak medytacja zmienia twoje ciało i umysł, Media Rodzina, Poznań 2018.
10.Hayes S. C., Hofmann S. G., Terapia poznawczo-behawioralna oparta na procesach, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Sopot 2020.
11.Hayes S.C., Strosahl K.D., K.G. Wilson, Terapia akceptacji i zaangażowania. Proces i praktyka uważnej zmiany, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2013.
12.Kleszcz B., Dudek J. E„ Białaszek W,, Ostaszewski P., Bond F.W., (2018). Właściwości psychometryczne polskiej wersji Kwestionariusza Akceptacji i Działania-li (AAQ-11). ,,Studia Psychologiczne”, 56 (1), 1-20.
13.Kryszczyński T., Mindfulness znaczy sati. 25 ćwiczeń rozwijających mindfulness, Wydawnictwo Sensus, Gliwice 2020.
14.Kryszczyński T., Wgląd. Buddyzm, Tajlandia, Ludzie, Poligraf, Brzezia Łąka 2015.
15.Lev A., McKay M., Skeen M., Fanning M., Relacje na huśtawce. Jak uwolnić się od negatywnych wzorców zachowań? Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Sopot 2017.
16.Linehan M. M., Terapia dialektyczno-behawioralna (DBT). Trening umiejętności. Podręcznik terapeuty, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2016.
17.Maitreyabandhu, Life With Full Attention: A Practical Course in Mindfulness, Windhorse Publication, Cambridge 2009.
18.Popiel A., Pragłowska E., Psychoterapia poznawczo behawioralna, Wydawnictwo Paradygmat, Warszawa 2008.
19.Porges W., Teoria poliwagalna, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2020.
20.Rutkowski R., Pułapki przyjemności, Wydawnictwo MUZA S.A., Warszawa 2017.
21.Sapolsky R.M., Dlaczego zebry nie mają wrzodów? Psychofizjologia stresu, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2010.
22.Schirladi G.R., Siła rezyliencji. Jak poradzić sobie ze stresem, traumą i przeciwnościami losu?, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Sopot 2019.
23.Segal Z.V., Williams M.G., Teasdale J.D., Świadomą drogą przez de presję. Wolność od chronicznego cierpienia, Wyd. li, Czarna Owca, Warszawa 2018.
24.Sumedho A., Cztery Szlachetne Prawdy, red. Piotr Jagodziński, 2010.
25.Tejaniya A., Sama świadomość nie wystarczy, 2008 https://mahaja na.net/teksty/ssnw. pdf.
26.Thanissaro B., Szlachetna strategia: artykuły ścieżki buddyjskiej, Fundacja Theravada, 2015.
27.Wahl J.E., O współczuciu. Powrót do wrażliwości i siły, ,,Charaktery”, Kielce 2019.
28.Wahl J.E., Praktyki kontemplacyjne współczucie, „Psychologia w praktyce” 4, 2017.
29. Praktyka własna